Ευγενία Γκραντέ του Μπαλζάκ

Το πρώτο βιβλίο του γαλλικού μας αφιερώματος δεν είναι άλλο από την Ευγενία Γκραντέ του Ονορέ ντε Μπαλζάκ. Ψηφίστηκε ανάμεσα σε άλλα δύο (τη Μαντάμ Μποβαρύ του Φλωμπέρ και τη Νανά του Ζολά) από τα μέλη της Λέσχης του Τρελοκαπελά και διαβάστηκε από εκείνους που το επέλεξαν μέσα στον Ιούνιο. Σαν μια πρώτη επαφή με τη γαλλική λογοτεχνία, εμένα μου άρεσε. Αλλά ας το πάρουμε από την αρχή.

Πρωτότυπος τίτλος: Eugenie Grandet

Συγγραφέας: Onoré de Balzac

Εκδόσεις: Θεμέλιο

ISBN: 9789607293428
Ημερομηνία έκδοσης: 2001
Σελίδες: 208

Περίληψη: Σε μερικές επαρχιακές πόλεις βρίσκονται σπίτια που η όψη τους προκαλεί μελαγχολία σαν εκείνη που γεννάνε τα πιο θλιβερά ερείπια. Στα σπίτια αυτά συναντάς ίσως ταυτόχρονα και τη σιγαλιά του μοναστηριού και την ξεραΐλα των χερσότοπων και τα σκέλεθρα των ερειπίων. Η ζωή και η κίνηση είναι τόσο ήσυχες εκεί, που ένας ξένος θα τα έπαιρνε για ακατοίκητα, αν δεν αντίκριζε ξαφνικά το χλωμό και κρύο βλέμμα ενός ασάλευτου προσώπου, που η μισομοναστηριακή του μορφή προβάλλει πάνω από το περβάζι του παράθυρου, μόλις ακουστεί θόρυβος από ασυνήθιστα πατήματα. Αυτοί οι τόνοι μελαγχολίας υπάρχουν στη φυσιογνωμία ενός σπιτιού στο Σωμύρ, στα ψηλώματα της πόλης, στην άκρη του δρόμου που ανηφορίζει κατά τον πύργο. Ο δρόμος αυτός, λιγοσύχναστος τώρα, ζεστός το καλοκαίρι, κρύος το χειμώνα, σκοτεινός σε μερικές μεριές, ξεχωρίζει για το δυνατό κρότο των βημάτων πάνω στο ψιλό του καλντερίμι το πάντα καθαρό και στεγνό, για το στενό του φιδογύρισμα, για τη γαλήνη των σπιτιών του, που ανήκουν στην παλιά πόλη κι από πάνω τους πυργώνονται τα τείχη. Τρισαιώνιες κατοικίες στέκονται εκεί, γερές ακόμα, αν και φτιαγμένες από ξύλο, και οι λογής λογής φυσιογνωμίες τους κάνουν ακόμα πιο πρωτότυπη αυτή την περιοχή του Σωμύρ που τραβάει τους αρχαιογνώστες και τους καλλιτέχνες.

Είναι δύσκολο να περάσεις μπροστά από αυτά τα σπίτια και να μη θαυμάσεις τα πελώρια μαδέρια, που οι άκρες τους, σκαλισμένες σε παράξενα σχήματα, στεφανώνουν μ' ένα μαύρο βαθύ ανάγλυφο τα περισσότερα ισόγειά τους.

Το κλασσικό αυτό μυθιστόρημα του Μπαλζάκ, που ανήκει στην κατηγορία του ρεαλιστικού, θεωρείται ένα από τα καλύτερά του. Αποτελεί επίσης μέρος της ευρύτερης συλλογής των βιβλίων που έγραψε ο Μπαλζάκ, της Ανθρώπινης Κωμωδίας, που είχε σκοπό να περιγράψει και να αναλύσει ίσως ακόμα και εξαντλητικά, τη γαλλική κοινωνία της εποχής του. Πιο συγκεκριμένα, ανήκει στις "Σκηνές της επαρχιακής ζωής" του κύκλου "Σπουδές των ηθών".

Στο βιβλίο αυτό βλέπουμε την τεράστια αντίθεση ανάμεσα στον φιλάργυρο πατέρα και την εντελώς διαφορετική Ευγενία, για την οποία το χρήμα δεν έχει καμία ιδιαίτερη αξία. Έχοντας μάθει να ζει στην ανέχεια όλη της τη ζωή, η Ευγενία δεν βρίσκει στο χρήμα κανένα σπουδαίο ενδιαφέρον, αντίθετα θα λέγαμε πως ίσως ακόμα και να το περιφρονεί. Ο πατέρας σκαρφίζεται διάφορους τρόπους για να αποκτάει διαρκώς περισσότερο χρυσό, ακόμα και εις βάρος πολλές φορές της ίδιας του της οικογένειας, ενώ παράλληλα η Ευγενία ζει έναν πρωτόγνωρο για εκείνη έρωτα, που καταλαμβάνει όλο της το είναι και επηρεάζει όλη της τη ζωή.

Ένα μικρό και αρκετά γρήγορο βιβλίο, η Ευγενία Γκραντέ είναι ότι πρέπει για μια πρώτη εισαγωγή στην κλασσική γαλλική λογοτεχνία και συγκεκριμένα στον ρεαλισμό. Δεν κουράζει, πέρα από το πρώτο ελαφρώς αναλυτικό κεφάλαιο (που όμως έχει στόχο να μας βάλει στην ιστορία) έχει διαρκή εξέλιξη και μια μικρή ανατροπή στο τέλος. Μας γνωρίζει αναλυτικά τον χαρακτήρα του φιλάργυρου και μας δείχνει πού μπορεί να οδηγήσει μια τέτοια συμπεριφορά. Μας δείχνει όμως και τον ευγενή χαρακτήρα του φιλάνθρωπου, που βάζει τον άνθρωπο και την αξιοπρέπεια πάνω από τα πλούτη. 

Του βάζω 4/5 αστεράκια, γιατί μου κράτησε όμορφη παρέα χωρίς να με κουράσει, γιατί αγάπησα την Ευγενία και τον υπέροχο χαρακτήρα της, γιατί μου έδειξε λεπτομερώς πώς σκέφτεται ένας φιλάργυρος άνθρωπος και γιατί με ταξίδεψε στη γαλλική εξοχή του άλλοτε, με τα αμπέλια, τα μικρά σπιτάκια και τους ανθρώπους της. 

Έχει μεταφερθεί αρκετές φορές στη μεγάλη οθόνη, από το 1921 ως το 1994, αξίζει να αναφερθεί η μεταφορά του 1946 στα ιταλικά από τον Mario Soldati με τους Alida Valli και Gualtiero Tumiati αλλά και η πιο πρόσφατη μεταφορά του 1994 στα γαλλικά, του Jean-Daniel Verhaeghe με τους Alexandra London και Jean Carmet.