Τι να κάνω για να διαβάζω περισσότερο;

Σε ένα e-mail που έλαβα πρόσφατα, το goodreads μου έλεγε πως μου είχε κάποια τιπς για να πετύχω το προσωπικό μου challenge που έθεσα για το νέο έτος, μου το εγγυόταν μάλιστα, αφού τα τιπς προέρχονταν από μέλη του goodreads που έχουν πετύχει τους δικούς τους στόχους παλιότερα. Θα μπορούσα, εν ολίγης, να ακολουθήσω κάποια δικιά μου συμβουλή, αφού έχω πετύχει πολλές χρονιές τον στόχο μου, αλλά αυτό είναι κάπως οξύμωρο. Να η συμβουλή μου: χώρισε και βγες στην ανεργία. Ελπίζω να μην έχεις παιδιά/σκυλιά γιατί τότε λυπάμαι, δε μπορεί να γίνει κάτι. 

Διαβάζοντας τα τιπς (είναι όλα αυτά που ξέρεις κι εσύ) έπεσα πάνω σε ένα άρθρο (ήξερες ότι υπάρχουν άρθρα στο goodreads;) της Wendy Wood, μιας ερευνήτριας-καθηγήτριας πανεπιστημίου και μπλαμπλαμπλα που μελετάει λέει τις συνήθειες και απαντάει στην ερώτηση: Τι να κάνω για να διαβάζω περισσότερο; Εδώ σου έχω κάποια σημεία που υπογράμμισα στο άρθρο της. Ωστόσο, μπορείς να το διαβάσεις όλο εδώ.

Αρχικά να μην ξεχνάμε πως το διάβασμα, ιδίως το διάβασμα ενός καλού βιβλίου, δεν είναι μια αγγαρεία αλλά μια ευχάριστη απασχόληση, για εμένα και για εσένα. Το ζήτημά μας δεν είναι “πώς να αγαπήσουμε το διάβασμα” γιατί το αγαπάμε ήδη. Είναι πώς να το εντάξουμε στην τωρινή μας ζωή, τη γεμάτη υποχρεώσεις, με το παιδί, το σκυλί, το σπίτι, τη δουλειά ΚΑΙ το ίντερνετ, τα σόσιαλ, το νέτφλιξ και το κάντικρας. 

Βάση ερευνών και στατιστικών κάθε χρόνο λέει διαβάζουμε λιγότερα βιβλία ενώ το ίντερνετ κερδίζει έδαφος, κι αν είμαι κι εγώ από τους πιο ενεργούς χρήστες του, εντούτοις δεν είναι αυτός ο κόσμος που θέλω να ζω αποκλειστικά. Χρειάζομαι επιτακτικά μια επαφή με τον πιο απλό τρόπο ζωής με τον οποίο μεγάλωσα. Γι’ αυτό έχω ανάγκη τα βιβλία, τη μουσική, τη χειροτεχνία, την κηπουρική και άλλες μη συνδεδεμένες με την τεχνολογία δραστηριότητες.

“Το διάβασμα είναι διασκεδαστικό, ψυχαγωγικό και συχνά σου δίνει έμπνευση.”

Προφανές θα μου πεις, αλλά έρχεται ως επιστήμονας και προσθέτει: 

“Ξέρουμε πως όταν σε απορροφήσει ένα μυθιστόρημα, ενισχύεται η λειτουργία του εγκεφάλου και βελτιώνονται οι νευρικές συνδέσεις του”

Αυτό τι σημαίνει ακριβώς; Ότι λειτουργεί καλύτερα το κεφαλάκι μας, ενισχύεται η μνήμη μας, μαθαίνουμε πιο εύκολα κι αν έχουμε περάσει κάποιο τραύμα (εγκεφαλικό ή κάποιο τραυματισμό) βοηθάει στην ανάκαμψή του. Άρα το διάβασμα είναι υγιεινό.

“Το διάβασμα μόνο για έξι λεπτά, μπορεί να ηρεμήσει τους χτύπους της καρδιάς και να χαλαρώσει την ένταση στους μυς μας, καθώς ξεφεύγουμε σε έναν φανταστικό κόσμο”. Βέβαια αν είσαι αγχωμένος, εκείνη τη δεδομένη στιγμή είναι πρακτικά αδύνατο να διαβάσεις οτιδήποτε. Αν όμως είσαι αγχωμένος πάντα, μπορεί για λίγο να σου προσφέρει μια διέξοδο ηρεμίας.

Πέρα από αυτά τα πρακτικά, ενισχύει την ενσυναίσθησή μας, εφόσον διαβάζοντας μαθαίνουμε να μπαίνουμε στη θέση του άλλου. Εφαρμόζοντάς το στις συναναστροφές μας, μπορούμε να προσπαθήσουμε να καταλάβουμε συμπεριφορές συνανθρώπων μας, αντί ας πούμε να τα βάλουμε μαζί τους και να έρθουμε σε αντιπαράθεση. Τέλος μας δίνει πολλά νέα θέματα συζήτησης, ιδίως αν δυσκολευόμαστε να βρούμε συχνά κάτι να πούμε σε μια συνάντηση.

Πώς λοιπόν βρίσκεις χρόνο στην πολυάσχολη και γεμάτη ζωή σου για τα βιβλία σου;

Ο καλύτερος τρόπος, λέει η Wendy, για να αρχίσεις να διαβάζεις περισσότερο και να συνεχίσεις να διαβάζεις, είναι να το κάνεις συνήθεια. Όχι ψάχνοντας να βρεις το κίνητρο, να κρατάς σκορ ή να βάζεις στόχους. Η συνήθεια βασίζεται στην επανάληψη.

“Το μυαλό μας είναι κατασκευασμένο ώστε να “μειώνει το κόστος” κάθε επαναλαμβανόμενης συμπεριφοράς. Κάθε φορά που κάνεις κάτι που έχεις ήδη κάνει, θα το κάνεις όλο και πιο εύκολα, πιο αυτόματα και κατά συνέπεια πιο σταθερά. 

Διάβασε ένα βιβλίο μια φορά και παίρνεις μια απόφαση. Κάντο ξανά, και ακόμα μαθαίνεις. Διάβασε εκατό φορές σε παρόμοιο τρόπο, υπό παρόμοιες συνθήκες, δε θα χρειαστεί ούτε δεύτερη φορά να το σκεφτείς. Το σκέφτηκες όσο χρειαζόταν. Το δύσκολο πέρασε. Θα παίρνεις αυτόματα ένα βιβλίο, ο εγκέφαλός σου θα μπορεί να συγκεντρωθεί αμέσως στην ιστορία που σε περιμένει.”

Είναι πολύ απλό στην πραγματικότητα, όταν κάνουμε κάτι που μας ευχαριστεί ο εγκέφαλος παράγει την ντοπαμίνη, μια ουσία που σχετίζεται με την απόλαυση, πράγμα που αποτελεί στην ουσία την επιβράβευση που ίσως έχεις ακούσει πως χρειαζόμαστε για να μείνουμε σταθεροί σε μια συνήθεια (στη γυμναστική για παράδειγμα). Όταν επαναλαμβάνουμε τη συνήθεια (εδώ: το διάβασμα) ξανά και ξανά, παύει να σχετίζεται με την ευχαρίστηση που μας προσφέρει κάτι που καταφέραμε (να διαβάσουμε ένα κεφάλαιο) και σταδιακά γίνεται κάτι που κάνουμε: Είμαι η Αλίκη και διαβάζω βιβλία. 

“Η συνήθεια λειτουργεί ως νοερή παράκαμψη”

Βγάζουμε απ’ έξω τη ντοπαμίνη, όλα τα σωματικά και ψυχικά οφέλη της ανάγνωσης και απλοποιείται αυτομάτως η δραστηριότητα ως κάτι που δεν απαιτεί σκέψη και “σπρώξιμο” από την πλευρά μας. Η Wendy ως επιστήμονας που μελετάει τη συνήθεια, συστήνει να ετοιμάσεις το πεδίο της μάχης: 

• Όλα να είναι στη θέση τους, το βιβλίο δίπλα στην πολυθρόνα ή στο κομοδίνο ή όπου σου αρέσει να διαβάζεις. 
• Κάνε πιο δύσκολο το να σου αποσπάσουν την προσοχή τα σόσιαλ για παράδειγμα, μπορείς να βγαίνεις οφλάιν την ώρα που προορίζεις για διάβασμα ή να βάζεις το τηλεκοντρόλ ή το λαπτοπ σε ένα συρτάρι. 
• Βάλε παντού βιβλία, αν για παράδειγμα όποτε βαριέσαι πιάνεις το κινητό, κατέβασε μια εφαρμογή με βιβλία και άνοιξε ένα βιβλίο αντί για το τικτοκ. Άκουσε ένα βιβλίο την ώρα που κάνεις δουλειές ή μαγειρεύεις, ή την ώρα που βγάζεις το σκύλο βόλτα. 
• Αξιολόγησε το χρόνο σου και το βιβλίο που διαβάζεις. Η Wendy έχει ως κανόνα, αν ένα βιβλίο δεν την κερδίσει στις 50 σελίδες να το παρατάει. Σιγά σιγά κι όσο γίνεται συνήθεια μπορεί να συνεχίσεις ένα βιβλίο που δεν σε κέρδισε πιο εύκολα, όσο όμως είσαι στη φάση που χτίζεις τη συνήθεια, καλό είναι να διαβάζεις κάτι που σε κερδίζει. 

Με αυτές τις απλές στρατηγικές μπορείς να γίνεις ένας πιο επιμελής και σταθερός αναγνώστης, όπως ήσουν ίσως κάποτε (εγώ σίγουρα ήμουν) κι έτσι θα έχεις και θα έχω ξανά την χαρά του να απολαμβάνουμε την ανάγνωση ως κομμάτι της καθημερινότητας. Διάβαζα πάρα πολύ περισσότερο όταν τελείωσα τη σχολή, επέστρεψα στο πατρικό μου και ήμουν άνεργη. Πέρα όμως από το γεγονός πως δεν είχα τις υποχρεώσεις και τη ζωή που έχω σήμερα, θυμάμαι χαρακτηριστικά πως συνήθιζα κάθε βράδυ ανεξαιρέτως να ξαπλώνω παρέα με ένα βιβλίο, αφού έτρωγα τα βραδινά μου δημητριακά και να διαβάζω περίπου 100 σελίδες. Ήταν όντως μια συνήθεια και δε με δυσκόλευε ποτέ. Αν βγάλουμε το κομμάτι της ανεργίας, λοιπόν, και κρατήσουμε εκείνο της συνήθειας, βλέπω πως όντως υπάρχει το επιθυμητό αποτέλεσμα.

Έχω διαβάσει πως η δύναμη της συνήθειας χρειάζεται μόλις 30 μέρες για να μας “κολλήσει”. Σε 30 μέρες ακριβώς θα κάνω την προσωπική μου ανασκόπηση και θα σου πω αν ισχύει το “30 μέρες για να σου κολλήσει μια συνήθεια”. Αν δεν λειτουργήσει, θα δοκιμάσω το "66 μέρες για να σου κολλήσει μια συνήθεια" επίσης αποτέλεσμα ερευνών εκεί στα διάσημα αμερικανικά πανεπιστήμια. Ως την επόμενη εβδομάδα σου εύχομαι καλή ανάγνωση και καλές συνήθειες, αναγνωστικές, γυμναστικές, διατροφικές και ό,τι άλλο έχεις βάλει  στόχο.