Ζούμε στην εποχή που η εικόνα είναι το παν, τα σόσιαλ είναι ο βασιλιάς που κινεί τα πάντα, φωτογραφίες, βίντεο, ΑΙ παντού και στα πάντα για να αγγίξουμε το τέλειο, φίλτρα, προβολή και μανία με τα νούμερα των προβολών, των ακολούθων, είσαι τόσο σημαντικός πλέον όσο ο αριθμός που σε ακολουθεί στο instagram ή στο tiktok, ασχέτως της ουσίας σου, του τι έχεις να προσφέρεις τελικά.
Σε αυτό τον κόσμο, του 2025, ανήκω κι εγώ, κι εγώ ανεβάζω υλικό, κι εγώ κοιτάω διαρκώς τις προβολές και τους ακόλουθους, ενώ είμαι σίγουρη πως υποσυνείδητα μπορεί να υπολογίζω την αξία μου ως ένα βαθμό με βάση τα νούμερα, αν και προσπαθώ να μην παρεκκλίνω από τον στόχο μου που είναι η δημιουργία, η έκφραση και το μοίρασμα. Ωστόσο δε θέλω να δείχνω κάτι ψεύτικο κι από πίσω να είναι όλα αλλιώς. Το ίδιο θέλω κι από άτομα που ακολουθώ, να βλέπω την αλήθεια τους, σε ό,τι ανήκει ο καθένας.
→Γιατί τα λέω αυτά..
Μπροστά στο αποτέλεσμα της εικόνας, της τέλειας φωτογραφίας που θα ανέβει σε κάποιο σόσιαλ και θα κάνει χαμό, του επιθυμητού αριθμού βιουζ και φόλοου, κι έπειτα για όσους το βλέπουν επαγγελματικά, της μεγαλύτερης διαφήμισης, των πωλήσεων, της γενικότερης εικόνας στο διαδίκτυο, του πώς ο εκδοτικός θα φαίνεται κουλ με πάρτι και θα φέρει διάσημους συγγραφείς, καταλήγουμε στη λογική πως
το βιβλίο -βασικά- πρέπει να είναι όμορφο εξωτερικά,
το εσωτερικό περνάει σε δεύτερη μοίρα
Γίνεται πραγματικά αξιόλογη δουλειά στο εξώφυλλο, βγαίνουν ακριβές σπέσιαλ εκδόσεις με χρυσά γράμματα, με περιορισμένα αντίτυπα (!), με βαμμένο σόκορο, με μαγικά εφέ, οτιδήποτε ακολουθεί τη λογική "να φωτογραφίζεται ωραία στο instagram". Μέσα στα πλαίσια της υπερσυσσώρευσης βιβλίων που διαρκώς κυκλοφορούν και κάπως η διαφήμιση "επιτάσσει" να τα πάρεις αμέσως τώρα όλα, τσουβαλιαστά, άσχετα αν σου αρέσει το είδος ή όχι, αφού είναι όλα ό,τι καλύτερο έχει υπάρξει ποτέ στην ανθρωπότητα από τότε που ανακαλύφθηκε η μερέντα*, τελικά μάλλον δεν απασχολεί απολύτως κανέναν το αν το βιβλίο θα διαβαστεί κιόλας, αρκεί να το πάρεις.
*προφανώς όταν λέω "μερέντα" εννοώ τη Nutella
→Κι έρχομαι στο προκείμενο.
Σε αρκετές περιπτώσεις —και ειδικά πρόσφατα— βλέπουμε βιβλία από μεγάλους εκδοτικούς οίκους που δίνουν εμφανώς βάση στο μάρκετινγκ (που και καλά κάνουν) παίρνοντας όμως από την ποιότητα. Την στοιχειώδη ποιότητα. Μιλάμε για βιβλία, είναι ένα πολιτιστικό αγαθό, μάλιστα κάτι με το οποίο ο αναγνώστης μπορεί να συνδεθεί συναισθηματικά και να επενδύσει. Και δεν θα είναι πάντα το πιο "σημαντικό" βιβλίο, με βραβεία και τίτλους στη ράχη του, μπορεί να είναι ένα ψυχολογικό θρίλερ που θα διαβάσω σε δυο μέρες. Μπορεί να είναι ένα ρομάντζο με νεράιδες και ξωτικά, μπορεί να είναι το οτιδήποτε. ΔΕΝ νοείται να έχεις πάρει βιβλίο από μεγάλο εκδοτικό, από σοβαρό, υποτίθεται, εκδοτικό, να έχεις πληρώσει πάνω από 20€, και να διαβάζεις χωρίς να καταλαβαίνεις πάντα τι διάβασες, γιατί κάπου κάτι δε βγάζει νόημα στη μετάφραση και κανείς δε βρέθηκε να κάνει ένα δεύτερο πέρασμα μήπως κάτι του ξέφυγε του μεταφραστή. ΔΕΝ νοούνται εξόφθαλμες ασυνέπειες, να βλέπω εγώ, ο τελικός αναγνώστης, λάθη τυπογραφικά, όχι ένα, ένα σωρό. ΔΕΝ μπορεί να είμαστε σοβαροί, όταν έχουμε πάρει το σπέσιαλ έξτρα κεφάλαιο ενός ήρωα που στο πρωτότυπο είναι ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ γιατί είναι ένα ΤΕΡΑΣΤΙΟ σπόιλερ, να το έχουμε βάλει στην αρχή και να μην έχει ανοίξει ρουθούνι!
Άραγε οι συγγραφείς γνωρίζουν τι γίνεται στα βιβλία τους; Υπάρχει κάποιος να τους ενημερώσει γι' αυτό που παίρνουμε στα χέρια μας ή μήπως είναι δική μας δουλειά, ως αναγνώστες, να επικοινωνήσουμε τέτοια παράπονα ώστε να κάνει κάποιος κάτι;!
Γιατί εμείς τα λέμε. Τα λέμε επανειλημμένα. Και το μόνο που γίνεται είναι να σφυρίζουμε αδιάφορα, μέχρι το επόμενο κακοδουλεμένο βιβλίο με αστραφτερό εξώφυλλο που θα κυκλοφορήσει.
Την περασμένη εβδομάδα διαβάσαμε στο Dodos το τελευταίο βιβλίο του Φίτζεκ "Το κορίτσι του ημερολογίου", και τολμώ να σου πω πως στο chat της συγκεκριμένης συνανάγνωσης καθημερινά μαζεύαμε τις αστοχίες και γελούσαμε. Βάλαμε, δε, καρφιτσωμένη τη φράση "ναι, αλλά άμα το βρέξεις με πανάκι το εξώφυλλο κάνει κόλπα" ως άλλο "ωραία τα παπούτσια σου, Πέγκυ μου" όποτε πέφτουμε πάνω σε λάθη και προχειρότητες, σε σημεία στίξης που λείπουν, σε τυπογραφικά λάθη, σε επαναλαμβανόμενες λέξεις, σε φράσεις που.. δε βγάζουν και πολύ νόημα. Ο Ελίας έγινε Ηλίας κι ύστερα ξανά Ελίας. Ο Γιούλιαν έγινε Τζούλιαν κι αυτός για λίγο. Ενώ τελειώνοντας το βιβλίο περάσαμε κανένα δίωρο να εξηγούμε η μια στην άλλη τι καταλάβαμε όχι γιατί μας έκαψε τον εγκέφαλο ο συγγραφέας, γιατί η μετάφραση σκότωσε εντελώς το plot twist και έδωσε άλλο νόημα από εκείνο του πρωτότυπου. Και ΛΥΠΑΜΑΙ που σπαταλήσαμε τόσο χρόνο να βγάλουμε άκρη από αυτό το βιβλίο για όλους τους λάθος λόγους!
Έχοντας τις ελάχιστες γνώσεις μετάφρασης που πήρα προπτυχιακά από τη γαλλική φιλολογία, αντιλαμβάνομαι πως υπήρχε ένα πολύ συγκεκριμένο μεταφραστικό πρόβλημα στο συγκεκριμένο πρωτότυπο κείμενο που ήθελε ειδικό χειρισμό ώστε να αποδοθεί σωστά στα ελληνικά. Όμως το βρίσκω απίθανο το συγκεκριμένο πρόβλημα να μην έχει υπάρξει ποτέ ξανά σε βιβλίο, να μην υπάρχει κάποιος τρόπος να πάρουμε στα χέρια μας αυτό που ήθελε να πει ο συγγραφέας. Να νιώσουμε αυτό που ήθελε να νιώσουμε σε εκείνο το σημείο. Να μπορούμε να ξαναδιαβάσουμε το βιβλίο και να δούμε πως ήταν εκεί η λύση, μπροστά στα μάτια μας.
Για να σου εξηγήσω χωρίς να σου κάνω σπόιλερ, σε μια δεύτερη ανάγνωση στα γερμανικά, το βλέπεις ολόσωστα μπροστά σου, στα ελληνικά και σε δεύτερη ανάγνωση είσαι εκεί που ήσουν και στην πρώτη. Να αναρωτιέσαι γιατί; Από πού κι ως πού; Δεν υπάρχει πουθενά αυτό το plot twist, είναι αστείο, δεν εξηγείται καν επαρκώς σε μια φάκιν υποσημείωση!!!
Και λάβε, σε παρακαλώ, υπόψιν σου πως το συγκεκριμένο βιβλίο δεν έχει μεταφραστεί στα αγγλικά ώστε να υπάρχει η επιλογή. Όλοι όσοι ήμασταν σε αυτή τη συνανάγνωση το αγοράσαμε κανονικά. Και το κόστος του είναι άνω των 20€.
Προσωπικά όταν επιλέγω να ΜΗΝ πάρω από το metabook αλλά να στηρίξω τόσο τον συγγραφέα που αγαπώ, όσο και τον εκδοτικό που μας τον φέρνει και βλέπω τέτοιες αμέλειες χτυπητές καθώς το διαβάζω, αισθάνομαι πρώτα απ' όλα ηλίθια. Σα να αγοράζω ένα φόρεμα "ελληνικής παραγωγής" και να ανακαλύπτω πως είναι από το Shein και η κανονική τιμή του είναι τρεις φορές κάτω, η δε ποιότητα, φτηνός πολυεστέρας.
Δε θυμάμαι να συμφωνήσαμε σύσσωμη η αναγνωστική κοινότητα αυτής της χώρας
να υποτιμηθεί μωρέ το μέσα για να έχουμε σκληρά εξώφυλλα και βαμμένες σελίδες.
Προφανώς τα κόστη έχουν ανέβει στα πάντα, όμως η σωστή μετάφραση, η στοιχειώδης επιμέλεια, ΔΕΝ είναι περιττά κόστη και σίγουρα δεν είναι δική μου δουλειά που παραλαμβάνω το τελικό προϊόν που ακριβοπλήρωσα να διορθώνω λάθη και να σκέφτομαι τι θα μπορούσε να πει εδώ, τι εννοεί εκεί, μήπως να κάνω αντίστροφη μετάφραση μπας και βγάλω νόημα από αυτό που διαβάζω;! Μάλιστα, αισθάνομαι πως δεν ευθύνεται ούτε ο μεταφραστής ούτε ο επιμελητής αλλά περισσότερο η πολιτική της αδιαφορίας στην ουσία του βιβλίου, χωρίς επαρκή χρόνο ή budget ενδεχομένως, που παίρνει αναπόφευκτα από τους παραπάνω επαγγελματίες τη δυνατότητα να αποδώσουν μια σωστή δουλειά. Κάτι που θεωρώ ζημιώνει εντέλει και τους ίδιους που από ένα σημείο και μετά τους "γνωρίζουμε" μέσα από αυτές τις δουλειές τους.
Το ξέρεις πως πλέον βλέπουμε πολύ συγκεκριμένο όνομα μεταφραστή και αποφεύγουμε αυτόματα; Πως είτε θα το διαβάσουμε προκατειλημμένα αναμένοντας τη δουλειά που ξέρουμε πολύ καλά πώς κάνει, είτε θα το διαβάσουμε στα αγγλικά για να τον αποφύγουμε παντελώς; Πως για πολύ καιρό είχαμε το inside joke πως δε μπορεί να πρόκειται για υπαρκτό πρόσωπο, μάλλον θα πρέπει να είναι ΑΙ..
Σκεφτόμουν μήπως το συγκεκριμένο ποστ είναι παραπάνω καυστικό, γεμάτο θυμό και ειρωνεία, ίσως προκαλέσει παρεξηγήσεις, πως το υπογράφω με το ονοματεπώνυμό μου και μιλάω για το bookclub.. όμως από την άλλη κι ο εκάστοτε εκδοτικός το ίδιο δεν κάνει; δεν αισθάνομαι κανένα σεβασμό ως αναγνώστης και ως καταναλωτής. Και με θλίβει πολύ αυτό.
Είμαι πλέον απόλυτα αποφασισμένη πως δε θα στηρίξω ξανά εκδοτικούς που αδιαφορούν παντελώς για οτιδήποτε άλλο πέρα από την επιφάνεια (έχω κι εγώ μια "μαύρη λίστα" πλέον). Το προϊόν που αγοράζουμε δεν είναι μόνο το εξώφυλλο, αν ήταν έτσι και η μετάφραση θα ήταν περιττή, δεν θα υπήρχε λόγος να υπάρχουν γράμματα καν στις σελίδες. Θα έβγαινε και ακόμα πιο φθηνό, έτσι δεν είναι; Ας σοβαρευτούμε όμως λίγο, ναι;
